Maaibeheer gemeente Noordoostpolder
Krinkels voert in opdracht van de gemeente Noordoostpolder het maaien van bermen en watergangen in de Noordoostpolder uit. Binnen dit contract is ecologisch maaibeheer een speerpunt.
Sprong terug in de tijd
Toen in 1942 de Noordoostpolder werd drooggelegd bleek langs de oude kustlijn van Lemmer naar Vollenhove een bijna twee km brede strook van kalkrijk, maar voedselarm zand te liggen. Daardoor ontwikkelde zich een kalkminnende vegetatie met bijzondere soorten. Door verbreding en asfaltering van de wegen verdween die bijzondere begroeiing.
Plan
In 1996 nam Landschapsbeheer Flevoland (LBF) het initiatief voor het project ‘Ecologisch bermbeheer’ in de oostrand van gemeente Noordoostpolder. Ze wilden de oorspronkelijke vegetatie herstellen. LBF ging in gesprek met gemeente Noordoostpolder, het Instituut voor Natuureducatie en duurzaamheid (IVN), provincie Flevoland, Waterschap Zuiderzeeland en Land- en Tuinbouworganisatie Nederland (LTO).
Herstel bodem en aanwezige schatten
In 1999 startte het project met het zorgvuldig afplaggen van de bermen aan de Blankenhammerweg. Bij het afgraven bleek dat er schatten aan zaden aanwezig zijn die decennialang verborgen waren geweest. Deze aanwezige zaden kregen de ruimte om op te komen. Zo kwamen geelhartje, stijve ogentroost en ratelaar meteen het eerste jaar terug. Na drie jaar bloeiden de eerste rietorchissen er weer. De pilot werd uitgebreid en uiteindelijk is ruim 37 km wegberm langs de oude kustlijn op deze manier aangepakt.
Herbarium
Één van de betrokken boeren, Evert de Boer, had in de jaren ‘60 voor zijn opleiding een herbarium gemaakt van planten uit de omgeving. Dit had hij altijd bewaard en bleek uiteindelijk een prachtig middel om te controleren of de vegetatie zich zou herstellen. Wat was het mooi om te zien dat alle soorten uiteindelijk weer tevoorschijn kwamen!
Van angst naar vertrouwen
Het omvormen van de bermen stuitte in eerste instantie op weerstand. De boeren, van wie het land grensde aan de betreffende bermen, waren bang dat er onkruid tussen hun gewassen zou groeien. Ook zou het plan gevolgen hebben voor de manier waarop het onderhoud aan de watergangen plaats zou vinden. Om te voorkomen dat de bermvegetatie schade opliep, moest dit onderhoud plaatsvinden vanaf hun kavels. LTO ging met de boeren in gesprek en uiteindelijk gaven die hun instemming aan het plan.
Ecologisch maaibeleid en nectarkroegen
Na het herstel van de vegetatietypen was goed maaibeleid van groot belang. Met de gemeente Noordoostpolder spraken we af om de bermen twee keer per jaar te maaien om verschraling te ontwikkelen. Bij de eerste maaironde worden de bermen niet volledig gemaaid, maar blijven delen staan. Dit om te voorkomen dat een aantal vroegbloeiende, bijzondere planten onvoldoende zaden produceert. Daarom rasteren we jaarlijks bepaalde vakken uit waarbij we rekening houden met het vliegbereik van insecten. Door dit uitrasteren ontstaan er zogenaamde nectarkroegen. Insecten vinden nectar en stuifmeel op de bloemen in deze niet gemaaide bermdelen.
Resultaten monitoring
Het gehele project leidde tot prachtige resultaten. Er is veel tijd gestoken in monitoring. Hieruit kwam naar voren dat het aantal vegetatiesoorten bleef toenemen, van 87 in 2003 tot 270 in 2020. Van die 270 soorten zijn er ook nog eens veertien die op de Rode lijst staan. De Rode lijst betreft een overzicht van soorten die uit Nederland zijn verdwenen of dreigen te verdwijnen. Om een paar te noemen: verschillende orchideeën, steenanjer, sierlijke vetmuur, kleine valeriaan, kleine pimpernel en bevertje. Een aantal soorten nam exponentieel toe. Zo zijn in het afgelopen jaar bijna 28.500 rietorchissen geteld. Ook de bijenorchis maakte een enorme groei door. Verder kwam naar voren dat vegetatiesoorten als onkruiden en bijvoorbeeld de akkerdistel juist worden teruggedrongen door deze aanpak. Dit is voor de boeren een mooie bijkomstigheid.
Conclusie
Het afplaggen van de bermen en het ecologische maaibeheer leidde tot wezenlijke verrijking van ecologische waarden. Het bijzondere is dat wanneer de juiste voorwaarden worden gecreëerd de natuur zichzelf kan herstellen. Wat ervan verwacht werd is meer dan 100% uitgekomen.
